De stagiair-gerechtsdeurwaarder
De eerste, echte kennismaking met het beroep van gerechtsdeurwaarder gebeurt via een stage bij een gerechtsdeurwaarder met minstens vijf jaar anciënniteit. Wil je daarmee starten, dan is een diploma van licentiaat, master of doctor in de rechten vereist.
Vervolgens moet de kandidaat-stagiair een aangetekend schrijven, vergezeld door enkele getuigschriften, richten aan de Nationale Kamer van gerechtsdeurwaarders waarin hij/zij duidelijk maakt een stage te willen beginnen. Als de Nationale Kamer vaststelt dat aan de voorwaarden werd voldaan, wordt de syndicus van de bevoegde arrondissementskamer ingelicht en een stageboekje verleend waarin de stagemeester het verloop van de stage bijhoudt.
De praktijk leert dat de meeste stagiairs als zelfstandige werken. Het komt evenwel ook voor dat de stagiair een werknemersstatuut krijgt.
Wat leert de stagiair precies tijdens deze stage?
Tijdens de stage wordt de stagiair vertrouwd gemaakt met zowel het werk op kantoor, als het werk ‘op de baan’. Het Koninklijk Besluit van 17 april 2014 geeft een duidelijke omschrijving van de inhoud van de stage.
De stage heeft betrekking op :
1° de studie van de rechten en de verplichtingen van de gerechtsdeurwaarder ten aanzien van zijn lastgevers, de partijen in de zaak, de derden die een belang hebben in de zaak, de personeelsleden van zijn kantoor, alsook van de maatschappelijke rol van de gerechtsdeurwaarder en zijn rol als bemiddelaar;
2° het zich vertrouwd maken met de begrippen die onontbeerlijk zijn voor het goed bestuur van een kantoor, met de boekhoudkundige verplichtingen, met de deontologie en met de reglementen van inwendige orde.
De stagiair wordt in het kader van de taken van de gerechtsdeurwaarder inzonderheid belast met het opmaken van akten, verzoekschriften en processen-verbaal; de stagiair vergezelt de gerechtsdeurwaarder naar de plaatsen waar deze laatste moet instrumenteren naar aanleiding van zijn opdrachten inzake betekening, beslag, uitzetting, verkoop, vaststelling met uitzondering evenwel van vaststelling van overspel, alsook in het kader van andere opdrachten van verschillende aard.
De stagiair wordt in kennis gesteld van de boekhoudkundige stukken die een gerechtsdeurwaarder moet bijhouden, van de besluiten die op hem betrekking hebben, inzonderheid van de tarieven die moeten worden toegepast, van de bijzonderheden betreffende de fiscale en de bijzondere wetten die hij in acht moet nemen en van de verzekeringen die hij moet aangaan.
Om de stagiair te helpen deze vaardigheden ten volle onder de knie te krijgen, is hij verplicht een aantal uren permanente vorming te volgen.
De stagiair moet een effectieve stage van twee volle jaren doorlopen om de stage te kunnen voltooien. Pas daarna kan hij een aanvraag doen om een stagecertificaat te krijgen.
De kandidaat-gerechtsdeurwaarder
Waar de stage vroeger slechts gehomologeerd werd, wordt sinds 2014 eenmaal per jaar een vergelijkend examen uitgeschreven om tot kandidaat-gerechtsdeurwaarder te kunnen worden benoemd. Sinds datzelfde jaar wordt ook het aantal kandidaat-gerechtsdeurwaarders jaarlijks vastgelegd door de Koning, en gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. De stagiairs die in bezit zijn van een stagecertificaat, kunnen inschrijven om aan dit vergelijkend examen, dat bestaat uit een schriftelijk en mondeling gedeelte, deel te nemen.
De geslaagde stagiairs worden door de bevoegde benoemingscommissie geëvalueerd en gerangschikt volgens het aantal te benoemen kandidaat-gerechtsdeurwaarders, waarna de Koning zal overgaan tot benoeming. Eenmaal benoemd, maakt de kandidaat-gerechtsdeurwaarder integraal deel uit van de Nationale Kamer van gerechtsdeurwaarders.
Een kandidaat-gerechtsdeurwaarder kan plaatsvervangingen doen, wat impliceert dat hij een gerechtsdeurwaarder kan vervangen om bijvoorbeeld akten te betekenen. Indien hij een plaatsvervanging doet, draagt hij alle rechten en plichten die de gerechtsdeurwaarder heeft. Het is daarom perfect mogelijk dat u op een exploot de naam van een kandidaat-gerechtsdeurwaarder aantreft. U kan het register van de plaatsvervangingen hier consulteren. Daarom is de kandidaat-gerechtsdeurwaarder die plaatsvervangingen doet, ook btw-plichtig.
De gerechtsdeurwaarder (titularis)
Benoeming?
Om duidelijk en ondubbelzinnig het verschil tussen een kandidaat-gerechtsdeurwaarder en een gerechtsdeurwaarder te kunnen duiden, wordt weleens de benaming ‘titularis’ gebruikt. Dit zijn de gerechtsdeurwaarders die als dusdanig door de Koning benoemd zijn.
Na meer dan dertig jaar kreeg de gerechtsdeurwaarder in februari 2014 een volledig nieuw statuut. Een nieuwe benoemingsprocedure en een hervormd tuchtrecht vormen hierbij twee belangrijke pijlers.
Het aantal gerechtsdeurwaarders is bij wet geplafonneerd, zodat er jaarlijks slechts een beperkt aantal vacante plaatsen wordt gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Een kandidaat-gerechtsdeurwaarder die benoemd wil worden tot gerechtsdeurwaarder, dient zijn kandidatuur in te dienen bij de minister van Justitie wanneer een vacante plaats wordt bekend gemaakt. Hij dient op dat moment minstens vijf jaar als kandidaat-gerechtsdeurwaarder te werken.
De benoemingsprocedure voor gerechtsdeurwaarders is bijzonder uitgebreid en complex geregeld in de wet. Opnieuw zijn het de –overigens gemengd samengestelde- benoemingscommissies die de centrale rol hierin opnemen.
Statuut?
Het ambt van gerechtsdeurwaarder is streng gereglementeerd in België. De gerechtsdeurwaarder heeft eigenlijk een dubbele hoedanigheid. Anders gezegd: hij kan in de uitoefening van zijn beroep ‘twee petjes’ dragen.
Hij is enerzijds een ministerieel ambtenaar bekleed met overheidsgezag, die door de wet enkele bevoegdheden exclusief mag uitoefenen. Voor deze zogenaamde ‘monopolistische’ bevoegdheden is hij verplicht zijn ambt te verlenen en dient hij een wettelijk vastgelegd tarief toe te passen. Een concreet voorbeeld is het leggen van beslag.
Anderzijds is hij ook een vrije beroeper, zoals onder andere de notarissen, de advocaten en de accountants. Hij oefent immers ook enkele buitengerechtelijke activiteiten uit, waarvoor hij in concurrentie kan treden met andere professionele actoren. Een concreet voorbeeld is de minnelijke invordering van schulden.
Ongeacht de pet die hij op heeft in een concrete zaak, is hij steeds onderworpen aan een reeks deontologische verplichtingen, en kan bijgevolg het voorwerp uitmaken van een tuchtprocedure.
